جام کشکول؛ تهران امروز نوشت: این روزها اعداد و ارقامی که پژوهشگران منتشر می کنند نشان از تغییرات اساسی دارد. ۷۰ درصد دختران سیگاری در کلانشهرها، در ابتدا هفته‌ای یک تا دوبار قلیان می‌کشیده اند و ۶۰ درصد از دختران سیگاری ۱۳ تا ۱۵ ساله، مصرف سیگار را در خارج از خانه آغاز کرده اند.

وقتی سیگار، پنج‌برابر مردان به زنان آسیب می رساند؛ تجربه دود کردن سیگار توسط ۲۰ درصد دانش آموزان دختر در کشور، آماری تکان دهنده است! تا‌همین یکی، دو نسل پیش، دخانیات که هیچ، حتی اگر سونامی اعتیاد هم مردان خانواده را فرا می گرفت، زنان با دوری کردن از مواد اعتیادآور، بنیان خانواده را حفظ می کردند.

اما این روزها اعداد و ارقامی که پژوهشگران منتشر می‌کنند نشان از تغییرات اساسی در خانواده ایرانی در نسل‌های آینده دارد. ۷۰‌درصد دختران سیگاری در کلانشهرها، در ابتدا هفته‌ای یک تا دوبار قلیان می‌کشیده اند و ۶۰ درصد از دختران سیگاری ۱۳ تا ۱۵ ساله، مصرف سیگار را در خارج از خانه آغاز کرده اند. به گفته دکتر مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی:«پایین بودن نشاط اجتماعی یکی از ارکان اصلی گرایش دختران به دخانیات است.» نتایج یک پژوهش نشان می دهد که مصرف سیگار و قلیان در بین دختران ایرانی ۱۵ تا ۲۰ ساله تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده و مصرف دخانیات برای دختران ۱۳ تا ۱۵ ساله، ۱۰ درصد افزایش داشته است. این آمار را دکتر ابهری به تهران امروز اعلام کرده است. افزایش دختران دانش آموز سیگاری سبب شده تا بازهم انگشت اتهام کارشناسان به سوی مسئولان آموزش و پرورش نشانه رود. از اعتیاد دانش‌آموزان و شیوع عرفان‌های کاذب گرفته تا دوستی‌های خیابانی دانش‌آموزان، در سال‌های گذشته مسئولان وزارت آموزش و پرورش همه آسیب‌هایی که به مدارس کشیده شده را تکذیب کرده‌اند. با این همه این بار راه بر تکذیب بسته است. کافی است سری به سفره‌خانه‌های سنتی بزنید و جمع های دختران جوان و نوجوان را ببینید که گرد قلیانی نشسته اند و شلنگ آن را دست به دست می کنند.

چند پله پایین تر از شهر

صدای قل قل آب همه سفره‌خانه را پر کرده و اسانس‌های مختلف قلیان‌های میوه‌ای مشام را. پنج دختر جوان دور هم نشسته‌اند و قلیان می‌کشند. در این میان دو تا از آنها هم هر چند دقیقه سیگاری روشن می کنند و پک می زنند. مهراوه یکی از آنهاست که در سال دوم دانشگاه تحصیل می‌کند. او که صورتش را زیر کرمی برنزه پنهان کرده ، می‌گوید که سیگار کشیدن را از دبیرستان آغاز کرده است:«اوایل دو،سه هفته یه بار با بچه ها می‌رفتیم قلیون می‌کشیدیم. اما دانشگاه که آمدم یه دوست سیگاری داشتم. اول از یک نخ شروع کردم اما حالا هر روز حداقل سه نخ می‌کشم.» جلوی دوستانش تاکید می‌کند که از سیگار کشیدن لذت می برد اما بیرون سفره‌خانه در جواب من که از بدی‌های سیگار می پرسم، آرام می‌گوید:«احساس می‌کنم پوستم داره خراب می‌شه، دیگه مثل قبل شفاف نیست.»

کتر ابهری دراین باره معتقد است که «کار از برگزاری همایش، فراخوان مقاله و گفت و گوها گذشته است! باید حرکتی جدی کرد!» او به تهران امروز می گوید:«جای خالی آموزش مهارت های زندگی در میان دروس دانش آموزان کاملا مشهود است. به نظر می رسد آموزش و پرورشی ها برای فراهم کردن امکان مشاوره برای دانش آموزان هم قصور کرده اند. هر ۱۵ دانش آموز در ایران، در هفته تنها یک ساعت مشاوره دارند که با یک ضرب و تقسیم ساده می شود ۴ دقیقه برای هر دانش آموز!» دکتر ابهری ادامه می دهد:«نیازمند آن هستیم که آموزش و پرورش به جای دروسی که فایده ای برای زندگی مادی و معنوی فرزندان این مرز و بوم ندارد، مهارت های زندگی را به آنها آموزش دهد به ویژه « نه» گفتن به درخواست های غیر معقول را. دانش آموزان باید بیان مشکلاتشان را به پدر و مادر یاد بگیرند. در انتخاب دوستان دقت کنند و از همسالان نامتعادل فاصله بگیرند. خب چه نهادی باید این موضوعات را به دختران دانش آموز آموزش بدهد؟ این وزارت آموزش و پرورش است که باید برای موضوعاتی با این اهمیت برنامه‌ریزی کند و حتی تدریس مهارت های زندگی را از دبستان آغاز کند.»

او البته نقش خانواده ها را هم پررنگ می داند:«خانواده و رسانه ملی هم در درجات بعدی اهمیت بسزایی دارند. تغییر سبک زندگی موضوعی است که به طور جدی توسط ناتوی فرهنگی دنبال می‌شود. به نظر می رسد تا حدودی به این هدف هم نزدیک شده اند. وقتی در برخی سفره خانه‌های سنتی دختران جوان به همراه خانواده ها حضور پیدا کرده و در حضور پدر و مادر قلیان می کشند این امر مصداق بارز تغییر هنجارها و الگوهای رفتاری است.» اما این همه ماجرا نیست. دکتر ابهری تمسخر و طعنه را دو ابزار فشار برای دختران جوان می داند که در فقدان توجه والدین، ضعف اهرم های کنترل و بروز فاصله عاطفی بین اعضای خانواده، نوجوان را به سمت استعمال دخانیات سوق می دهد.

مادران سیگاری، فرزندان ناقص

سیگاری ها در کشور هر ساله حدود یک هزار و۷۵۰ میلیارد تومان را دود می کنند و پس از ریه های خود، به هوا می فرستند. اما سالانه برای درمان بیماری های ناشی از دود کردن همین سیگارها، معادل دو هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان هزینه می شود تا سرطان های ریه و بیماری های قلبی و عروقی که سوغات مصرف سیگار هستند، درمان شوند.

«افزایش آمار بستری جنین در بدو تولد نیز یکی‌از عوارض سیگار کشیدن مادران است و حتی می تواند مرگ جنین را به همراه داشته باشد!» این را یک پزشک متخصص زنان و زایمان می گوید. دکتر شراره صدری نائینی پزشک متخصص زنان و زایمان درباره خطراتی که مصرف مواد دخانی برای دختران جوان به ارمغان می‌آورد، به تهران امروز می‌گوید: «وجود نیکوتین که ماده ای سمی است، احتمال ابتلا به انواع سرطان‌های مجاری تنفسی و گوارشی را افزایش می دهد. برای مثال احتمال ابتلا به سرطان حلق، سرطان حنجره،‌ سرطان نای و سرطان ریه در افراد سیگاری تا ۱۰برابر افزایش می‌یابد.»به گفته او «از آنجا که دختران امروز، مادران فردای این جامعه هستند،‌وجود نیکوتین در بدن مادر به عنوان یک ناهنجاری برای جنین محسوب می‌شود.» او معتقد است:«این خطر حتی برای جنین مادرانی که در معرض دود سیگار دیگران هم قرار دارند وجود دارد. استنشاق دود سیگار چه به طور مستقیم و چه غیر مستقیم سبب ناهنجاری‌های رفتاری در جنین، اختلال رشد جنین و اختلالات تکاملی می‌شود.»

دکتر ابهری نیز در این زمینه می گوید:«آسیب های نیکوتین بر بدن از نظر علمی ثابت شده است. نیکوتین سیستم اعصاب را تخریب می‌کند. زردی و خشکی پوست، کبودی لب ها، مشکلات تنفسی و ریوی، زردی و خرابی دندان ها، بی اشتهایی و دلهره و اضطراب از سایر عوارض سیگار به جز ابتلا به انواع سرطان هاست.»

سیگار دامن زنان منطقه را گرفته

«مصرف سیگار و قلیان در بین دختران نوجوان و جوان به سرعت رو به افزایش است و اختلاف وضعیت پسران و دختران در زمینه استعمال سیگار کاهش یافته است.» این‌ها را خدیجه محصلی کارشناس مسئول دخانیات وزارت بهداشت می گوید. به گفته او « طبق نتایج بررسی جهانی وضعیت استعمال دخانیات در بین نوجوانان، مصرف دخانیات در بین دختران ۱۵ ـ ۱۳ سال در دنیا در حال افزایش است و اختلاف میزان مصرف در بین دختران و پسران کاهش یافته است.به طوری که در بعضی از کشورها دختران بیشتر از پسران دخانیات مصرف می‌کنند.» محصلی ادامه می دهد:«در منطقه مدیترانه شرقی میزان مصرف دخانیات در بین دختران در مدارس رو به افزایش است و به میزان ۱۹٫۵ درصد در جمهوری اسلامی ایران، ۲۲٫۴ درصد در سومالی، ۲۶٫۸ درصد در سوریه، ۲۷٫۷ درصد در فلسطین و ۵۴٫۱ درصد در لبنان رسیده و در بعضی از کشورهای منطقه نیز مانند نتایج حاصل از تحقیقات جهانی اختلاف میزان مصرف دخانیات در بین دختران و پسران در حال کاهش است.» او می گوید:«مصرف سایر محصولات دخانی به جز سیگار از قبیل قلیان، تنباکوی بدون دود، در بین دختران در منطقه مدیترانه شرقی(۹درصد) دومین رتبه را در مقایسه با این میزان در دنیا به خود اختصاص داده است به طوری که مصرف این محصولات به میزان ۳۰ درصد در لیبی و ۲۰ درصد در اردن، سوریه و فلسطین رسیده است.»

سال گذشته بود که مرضیه وحید دستجردی با هشدار درباره خطرناک تر بودن قلیان نسبت به سیگار، زنان را از استعمال تفریحی قلیان حذر داده و گفته بود:« استعمال سیگار و قلیان در بین زنان و دختران ایرانی روندی رو به افزایش را در پیش گرفته است. شمار زنان مصرف کننده مواد دخانی در سال ۸۳، ۸/ ۰ درصد بود و هم‌اکنون بیش از یک درصد است. به این ترتیب و با این روند ‌قطعا در آینده تعداد زنان مصرف کننده مواد دخانی بیشتر می‌شود.» آمارها می گویند سیگار روزانه جان ۲۰۰ ایرانی را می‌گیرد. اما انگار هشدارها تاکنون بازدارنده نبوده است چرا که هر روز ۱۰ میلیون نفر ایرانی، ۴ میلیارد تومان را دود می‌کنند تا کشور هر روز به اندازه سقوط یک هواپیما تلفات بدهد. اعداد و ارقام جدید نشان می دهد که بخش قابل توجهی از سیگاری ها را نیز دختران جوان و زنان تشکیل می دهند.